Ελληνομνήμων ή Σύμμικτα Ελληνικά/Αριθμός 2/Επιγραφαί Κερκυραϊκαί
| ←Χρυσοβούλλου ἔλεγχος | Ελληνομνήμων ή Σύμμικτα Ελληνικά, Αριθμός 2 Συγγραφέας: Ἐπιγραφαὶ Κερκυραϊκαὶ |
Κατάλογος χειρογράφων τινῶν περὶ τῆς νήσου Κρήτης→ |
ΠΡΥΤΑΝΙΣΣΤΡΑΤΩΝ
ΜΕΙΣΨΥΔΡΕΤΣΑΜΕΡΑΤΕ
ΤΑΡΤΑΕΠΙΔΕΚΑΠΡΟΣΤΑΤΑΣ
ΓΝΑΘΙΟΣΣΩΚΡΑΤΕΥΣ
ΠΡΟΞΕΝΟΝΠΟΕΙΑΑΛΙΑ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΝΦΡΥΝΙΧΟΥ
ΑΘΗΝΑΙΟΝΑΥΤΟΝΚΑΙ
ΕΚΓΟΝΟΥΣΔΙΔΩΤΙΔΕΚΑΙ
ΓΑΣΚΑΙΟΙΚΙΑΣΕΜΠΑΣΙΝ
ΤΑΝΔΕΠΡΟΞΕΝΙΑΝΓΡΑΨΑΝ
ΤΑΣΕΙΣΧΑΛΚΟΝΑΝΘΕΜΕΝ
ΕΙΚΑΠΡΟΒΟΥΛΟΙΣΚΑΙΠΡΟ
ΔΙΚΟΙΣΔΟΚΗΙΚΑΛΩΣΕΧΕΙΝ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΝ
ΦΡΥΝΙΧΟΥ
ΑΘΗΝΑΙΟΝ
Ἡ ἐπιγραφὴ αὕτη, ἀνήκουσα εἰς τοὺς καλοὺς χρόνους τῆς Ἑλλάδος, εἶναι κεχαραγμένη εἰς χαλκῆν πλάκα, ὡς δηλοῦται καὶ ἐν τῷ κειμένῳ αὐτῆς. Ἡ κορυφὴ τοῦ ἀετώματος καὶ τὰ τέσσαρα αὐτῆς ἄκρα ἔχουσι τρύπας, δι’ ὧν προσηλοῦτο εἰς τὸν τόπον ἔνθα ἀνέκειτο. Ἐντὸς τοῦ ἀετώματος, ἐπάνωθεν τῆς ἐπιγραφῆς, παρίσταται γλαὺξ ἐπικαθημένη εἰς κλαδίσκον ἐλαίας, σύμβολον τῶν Ἀθηνῶν πατρίδος τοῦ τιμωμένου. Εἶναι γεγραμμένη εἰς δωρικὴν διάλεκτον ἰδιάζουσαν εἰς τοὺς Κερκυραίους, ὧν ἡ ἀρχὴ ἐκ Κορίνθου, καὶ ἀνάγεται, καθὸ ψήφισμα, εἰς τὸ εἶδος τῶν δημοσίων ἐπιγραφῶν. Ἀνεκαλύφθη δὲ τῷ 1839 ἔνθα ἔκειτο ἡ ἀρχαία πόλις Κέρκυρα.
Γραφομένη εἰς μικροῦ; χαρακτῆρας, μετὰ τῆς προσηκούσης τῶν λέξεων διαστάσεως καὶ τῆς ἀπαιτουμένης στίξεως, εἶναι ὡς ἀκολουθεῖ
Πρύτανις Στράτων· μεὶς Ψυδρεύς· ἁμέρα τετάρτα ἐπὶ δέκα· προστάτας Γνάθιος Σωκράτευς.—Πρόξενον ποεῖ ἁ ἁλία Διονύσιον Φρυνίχου Ἀθηναῖον, αὐτὸν καὶ ἐκγόνους· δίδωτι δὲ καὶ γᾶς καὶ οἰκίας ἔμπασιν. Τὰν δὲ προξενίαν γράψαντας εἰς χαλκὸν ἀνθέμεν εἷ κα προβούλοις καὶ προδίκοις δοκῇ καλῶς ἔχειν.—Διονύσιον Φρυνίχου Ἀθηναῖον.
Ἄλλα τέσσαρα ἔχομεν Κερκυραϊκὰ ψηφίσματα, ἤδη ἐκδεδομένα, δἰ ὧν ἐπιχωρεῖται παρὰ τῆς πόλεως προξενία εἰς Φιλιστίωνα Θεοδώρου Λοκρὸν, Παυσανίαν Ἀττάλου Ἀμβρακιώτην, Βοῖσκον Λυκόφρονος Δοδωναῖον, Λυκίσκον καὶ Ἐχεσθένη Δημοπείθους Πρηνεῖς· ἰδοὺ τώρα καὶ πέμπτον. Τοιαῦτα μνημεῖα προσήκουσι μάλιστα Κερκύρᾳ φιλοξεινοτάτῃ ἄλλων ὡς δίδει ὁ Καλλίμαχος ἐν τῷ ὕμνῳ αὐτοῦ εἰς Δῆλον.
Τὸ προκείμενον ψήφισμα διαφέρει ὄχι ὀλίγον τῶν ἄλλων ὡς πρὸς τοὺς τύπους, διότι ἐκεῖνα φέρουσιν ὁμοίως «ἔδοξε τᾷ ἁλίᾳ πρόξενον εἶμεν τᾶς πόλιος τῶν Κορκυραίων (τὸν δεῖνα) αὐτὸν καὶ ἐκγόνους· εἶμεν δὲ αὐτοῖς γᾶς καὶ οἰκίας ἔγκτασιν καὶ τὰ ἄλλα τίμια, ὅσα καὶ τοῖς ἄλλοις προξένοις καὶ εὐεργέταις γέγραπται. Τὰν δὲ προξενίαν γράψαντας εἰς χάλκωμα ἀναθέμεν ὅπει κα δοκῇ προβούλοις προδίκοις καλῶς ἔχειν· τὸν δὲ ταμίαν δόμεν τὸ γενόμενον ἀνάλωμα», καὶ εὐθὺς ἕπεται τὸ ὄνομα, τὸ πατρωνυμικὸν καὶ τὸ ἐθνικὸν τοῦ τιμωμένου.
Ἂς εἴπωμεν τώρα ὀλίγα τινὰ πρὸς διασάφησιν τοῦ ψηφίσματος .
ΠΡΥΤΑΝΙΣ. Τέσσαρες ἢ μᾶλλον πέντε ἦσαν οἱ πρυτάνεις, οἱ κατὰ μίμησιν τῆς μητροπόλεως συγκροτοῦντες ἐν Κερκύρᾳ τὴν ὑπερτάτην ἀρχήν· ὁ δὲ ἐν τούτοις φέρων τὰ πρῶτα ἦτο ἐπώνυμος, ὥσπερ ὁ ἄρχων ἐν Ἀθήναις, καὶ ἀπ’ αὐτοῦ διωρίζετο τὸ ἔτος.
ΣΤΡΑΤΟΝ. Τὸ ὄνομα τοῦτο ἐδῶ πρῶτον ἀπαντᾶται.
ΜΕΙΣ ΨΥΔΡΕΥΣ. Εἶχον οἱ Κερκυραῖοι ἰδιαίτερα μηνῶν ὀνόματα" τοῦ Ἀρτεμιτίου, του Μαχανέος καὶ τοῦ Εὐκλείου μνημονεύει ἑτέρα τις διεξοδικὴ ἐπιγραφή· ἰδοὺ τώρα καὶ τέταρτος ὁ Ψυδρεύς. Μήποτε παράγεται ἐκ τοῦ ψύω συγγενοῦς τῷ ψύχῳ; οὕτως οἱ Γάλλοι ἕνα τῶν παρ' αὐτοῖς μηνῶν ἐκάλεσαν Ventose.
ΓΝΑΘΙΟΣ. Τὸ ὄνομα τοῦτο χρησιμεύει εἰς διόρθωσιν τοῦ φερομένου ἐπὶ τῶν κερκυραϊκῶν νομισμάτων, τὰ ὁποῖα περιτετριμμένα ὄντα παρεῖχον μέχρι τοῦδε τὴν ψευδῆ ἀνάγνωσιν ΝΑΘΙΟΣ.
ΣΩΚῬΑΤΕΥΣ, ἀντὶ Σωκράτους κατὰ τὸν συνήθη τύπον τῶν εἰς εος-ους ἐχόντων τὴν γενικὴν συνῃρημένων ὀνομάτων.
ΠΟΕΙ. Σημειωτέον καὶ ἐνταῦθα τὴν καὶ ἐν ἄλλαις κερκυραϊκαῖς ἐπιγραφαῖς φαινομένην παρὰ Δωριεῦσι χρῆσιν τοῦ ἄλλως ἰωνικοῦ καὶ ἀττικοῦ ποέω ἀντὶ ποιέω.
ΠΡΟΞΕΝΩΝ. Ἡ λέξις αὕτη μέσην ἔχουσα σημασίαν, ὡς λέγουσιν οἱ γραμματικοὶ, διότι ἐμφαίνει καὶ τὸν ἐν ὀνόματι τῆς πόλεως δεξιούμενον καὶ ὅντινα ἡ πόλις δεξιοῦται, σπανίως ἐκφέρεται ἐπὶ τῆς δευτέρας περιπτώσεως χωρὶς τοῦ εὐεργέτης· ὁ Διονύσιος λοιπὸν ἀνακηρύττεται ὑπὸ τῶν Κερκυραίων πρόξενος διά τινα εὐεργεσίαν. Περὶ τῆς πρὸς ἀλλήλους φιλίας τῶν Ἀθηναίων καὶ τῶν Κερκυραίων καὶ τῆς ἐκείνων εἰς τούτους ἐπιῤῥοῆς διαλαμβάνουσιν οἱ ἱστορικοὶ καὶ μάλιστα ὁ Θουκυδίδης καὶ ὁ Ξενοφῶν. Ἔστω δὲ πρὸς τοὺς δύο λαοὺς τὸ ἀρτίως ἀνευρεθὲν τοῦτο ψήφισμα τεκμήριον μὲν τῆς ἀρχαίας φιλίας, οἰωνὸς δὲ ἄριστος τῆς μελλούσης αὐτῶν ἐπικοινωνίας.
ΕΚΓΟΝΟΥΣ. Ἡ προξενία διεπέμπετο εἰς τοὺς ἀπογόνους. «Τὴν μὲν προξενίαν ὑμῶν οὐκ ἐγὼ μόνος, ἀλλὰ καὶ πατρὸς πατὴρ πατρῷαν ἔχων παρεδίδου τῷ γένει»· ταῦτα παρὰ Ξενοφῶντι (Ἑλλην. Β, ς'. Κ, γ΄. ) λέγει πρὸς τοὺς Λακεδαιμονίους ὁ Καλλίας.
ΕΜΠΑΣΙΝ. Ἐν τοῖς ἄλλοις ψηφίσμασι κεῖται τὸ ταυτόσημον ἔγκτασις=ἔγκτησις.
ΕΙΣ ΧΑΛΚΟΝ. Τὰ ἄλλα φέρουσιν εἰς χάλκωμα.
ΑΝΘΕΜΕΝ, ἀντὶ ἀναθέμεν κατὰ παραδρομὴν τοῦ χαράκτου, ἐὰν δὲν ἔγινε κατὰ συγκοπὴν ὡς ἀμβαίνω, ἀγκαλέω, ἀμφαδὸν, ἄνθεμα κτλ.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΔΙΚΟΙΣ. Οἱ πρόβουλοι συνεκρότουν τὸν σύλλογον ἐκεῖνον, ὅστις ἦτο τὸ ἄνθος καὶ τὸ κεφάλαιον , οὕτως εἰπεῖν, τῶν βουλευτῶν, τῶν ὁποίων προΐστατο ὁ διὰ τοῦτο καὶ προστάτης λεγόμενος· Πρόδικοι δὲ ἦσαν οἱ τὴν ὑπεράσπισιν καὶ εὐδικίαν ἀνέχοντες τῶν κοινῶν.
ΔΙΟΝΥΣΙΟΝ ΦΡΥΝΙΧΟΥ ΑΘΗΝΑΙΟΝ. Τὸ ὄνομα, εἰς ἁδροτέρους χαρακτῆρας ἐπαναλαμβανόμενον ὑπὸ τὴν ἐπιγραφὴν καὶ ἐπὶ βάσεως ἐχούσης σχῆμα ὥσπερ φιάλης ἀμφιστόμου ὁριζοντίως καὶ ἐξ ἀπόπτου θεωρουμένης, ἀπαιτεῖ πρὸς ἀπαρτισμὸν τοῦ λόγου ἁ ἁλία ἢ ἁ πόλις τῶν Κορκυραίων ἐτίμασεν. Ἀνέκειτο δὲ τὸ ψήφισμα ἔν τε τῷ πρυτανείῳ καὶ ἐν τοῖς ναοῖς.
Μία τῶν κερκυραϊκῶν ἐπιγραφῶν ἡ διεξοδικωτέρα φέρει ἐν τέλει τᾶς δὲ ἀναγραφᾶς καὶ ἀναθέσιος προβούλους μετὰ διοικητᾶ καὶ ἀρχιτέκτονος τὰν ἐπιμέλειαν ποήσασθαι.
Καὶ αἱ ἑξῆς ἐπιγραφαὶ, τὰς ὁποίας ἐκφέρομεν διὰ τοῦ συνήθους μικροῦ χαρακτῆρος πρὸς οἰκονομίαν τῶν σελίδων, νομίζομεν ὅτι εἶναι ἀνέκδοτοι. Δὲν ἀναγινώσκονται βέβαια ἐν τῇ γιγαντιαίᾳ καὶ συστηματικῇ συλλογῇ τοῦ Βοικχίου, εἰς τὴν ὁποίαν , ὥσπερ οἱ ποταμοὶ εἰς τὴν θάλασσαν, ἐκβάλλουσιν ὅσαι ἐπιγραφαὶ συνελέχθησάν ποτε ὑπὸ λογίων ἀνδρῶν, περιηγητῶν καὶ ἀρχαιοφίλων μέχρι τοῦ 1832. Μ' ὅλον τοῦτο ἐκ τῶν ἐνταῦθα καταχωριζομένων, ἂν καὶ ἀνεκαλύφθησαν ὕστερον, δὲν εἶναι ἀδύνατον νὰ εὑρίσκωνται ἴσως τινὸς διεσπαρμέναι εἰς τὰ βιβλία τῶν ὅσοι ἐπεσκέφθησαν τὴν Ἑλλάδα μετὰ τὸ εἰρημένον ἔτος, ὁπότε ὁ ἄριστος τῆς Γερμανίας κριτικὸς ἐδημοσίευσε τὸν πρῶτον φάκελον τοῦ δευτέρου τόμου τοῦ corpus inscriptionum graecarum. Ἀλλ’ ἐλπίζομεν ὅτι καὶ οὕτως ἐχόντων τῶν πραγμάτων οὐδεὶς θέλει μεμφθῆ ἡμᾶς, ὅτι προσφέρομεν τρόπον τινὰ ὡς καινοφανῆ τὰ ἤδη ἕωλα καὶ μάλιστα εἰς Ἀθήνας, ὅπου εὐτυχῶς διὰ τῆς ἐπιμελείας καὶ τῶν ἀγώνων τῶν ἡμετέρων τοσοῦτον εἰναι τὸ πλῆθος τῶν καθ’ ἑκάστην ἐκδιδομένων μνημείων τοῦ εἴδους τούτου, ὥστε εἰκότως δύναται τις νὰ μεταβάλῃ νῦν ἐπὶ τὸ προσφυέστερον τὴν ἀρχαίαν παροιμίαν γλαῦκας εἰς Ἀθήνας εἰς τὴν ἐπιγραφὰς εἰς Ἀθήνας.
2. Ἁ πόλις
Νίκανδρον Λακρίτου
ἀρετὰς ἕνεκεν καὶ
εὐνοίας τᾶς εἰς αὐτὰν
θεοῖς.
(Ἐπὶ τῆς βάσεως τοῦ ἀγάλματος)
Εἶναι προφανὲς ὅτι ἐνταῦθα ὑπονοεῖται τὸ ῥῆμα ἀνέθηκεν.
3. Ἐπὶ Ἀλεξικίσκου
4. Ἐπὶ Ἀλεξικλέους
5. Ἐπὶ Ἀμιμήτου
6. Ἐπὶ Ἀρχία
7. Ἐπὶ Νικομηδέος
8. Ἐπὶ Σκύλακος
9. Ἐπὶ Στράτωνος.
10. Ἐπὶ Σωσάνδρου.
Μεταξὺ τῶν ὑπομονητικῶν πεπαιδευμένων εἶναι εὐχῆς ἄξιον νὰ εὑρεθῇ τις ὑπομονητικώτατος ὅστις νὰ ἐπιχειρήσῃ τὴν ἑλληνικὴν ὀνοματογραφίαν. Ἄπειρον εἶναι τὸ πλῆθος τῶν εἰς τὰ συγγράμματα καὶ τὰ μνημεῖα τῆς ἀρχαιότητος ἀπαντωμένων κυρίων ὀνομάτων, διότι μεγαλῃτέρα παρὰ τοῖς ἀρχαίοις ἢ παρ' ἡμῖν ἦτο ἡ ἀνάγκη τοῦ διακρίνειν τὰ πρόσωπα, τὰ ὁποῖα, καὶ ὁμώνυμα ὄντα παρ' ἡμῖν, διαστέλλονται διὰ τῆς ἐπωνυμίας. Δὲν εἶναι ἄρα μικρολόγου σπουδῆς καὶ ἡ γνῶσις ἐπιγραφῶν αἵτινες οὐδὲν ἄλλο φέρουσιν ἢ ἁπλᾶ ὀνόματα, διότι καὶ ταῦτα δύνανται νὰ χρησιμεύσωσιν εἰς πλουτισμὸν τῆς γλωσσικῆς ὅλης. Ἐκτὸς τούτου τὰ ἐνταῦθα ἀναφερόμενα εἰναι προσέτι ἀξιοσημείωτα, ὡς ἐπαυξάνοντα τὴν σειρὰν τῶν ἐν Κερκύρᾳ ἐπωνύμων πρυτάνων. Εἶναι δὲ ἐγκεχαραγμένα εἰς γράμματα μᾶλλον ἢ ἧττον κανονικὰ ἐπὶ τετραδώρων πλίνθων, οἵτινες προσηλοῦντο εἰς δημόσια, ἴσως δὲ καὶ εἰς ἰδιωτικὰ, κτίρια, πρὸς δήλωσιν τοῦ χρόνου τῆς ἀνεγέρσεως αὐτῶν.